آمبولی ریه (یا "PTE") انسداد یک یا چند رگ خونی است که خون را به ریه‌ها می رساند. اغلب این انسدادها ناشی از لخته‌های خونی است که در جای دیگری تشکیل می‌شود و سپس به ریه‌ها می‌رود. در موارد نادر، انسداد می‌تواند ناشی از حباب‌های هوا، تکه‌های کوچک چربی یا تکه‌هایی از تومور باشد که به سمت ریه‌ها می‌روند.

اگر یک لخته خون تشکیل شود یا در داخل رگ خونی گیر کند، می‌تواند رگ را مسدود کند و از رسیدن خون به جایی که باید برود جلوگیری کند. وقتی این اتفاق در ریه‌ها می‌افتد، ریه‌ها می‌توانند آسیب ببینند. انسداد عروق در ریه سبب می‌شود تنگی نفس ایجاد شود و در موارد بسیار شدید یلی خطرناک است.
بیشتر لخته‌های خون در ریه‌ها در واقع در پاها یا ناحیه لگن (جایی که پاها به بدن متصل می‌شوند) تشکیل می‌شوند و سپس به ریه‌ها می‌روند. هر فردی که لخته خون در ریه داشته است یا در خطر لخته شدن خون است باید علائم لخته شدن در این نواحی را بداند.

علائم شایع عبارتند از:
● تنگی نفس یا مشکل در تنفس
● درد قفسه سینه تیز و چاقو مانند هنگام نفس کشیدن یا زور زدن
● سرفه یا خلط خونی
● تپش قلب سریع
اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، به خصوص اگر در مدت زمان کوتاهی (در حد چند ساعت تا چند روز) اتفاق افتاد یا به سرعت تشدید شد، با اورژانس تماس بگیرید. در بیمارستان، پزشکان با انجام یک سری آزمایشات و سایر اقدامات تشخیصی می‌توانند این بیماری را تشخص دهند یا رد کنند. لخته شدن خون در ریه‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل مهم است که سریع عمل کنید و متوجه شوید که آیا لخته وجود دارد یا خیر.

لخته‌های خون در پاها بسته به اینکه لخته‌ها در سیاهرگ‌های عمقی پا یا در رگ‌های نزدیک سطح پوست ایجاد شوند، علائم مختلفی ایجاد می‌کنند.
ایجاد لخته خون در وریدهای عمقی پاها (که "DVT" نیز نامیده می‌شود) که خطرناک‌تر از لخته در وریدهای سطحی است. می‌تواند باعث این علائم بشود:
● تورم
● درد
● گرمی و قرمزی در پای درگیر
لخته شدن خون در وریدهای نزدیک سطح پوست (به نام "وریدهای سطحی") دردناک تر است و می‌تواند باعث قرمزی یا عفونت شود. این لخته‌ها گاهی اوقات باعث سفت شدن رگ‌ها و برآمدگی آن‌ها به شکل برآمدگی‌هایی می‌شوند که شبیه طناب هستند. این بیماری بیشتر در مورد سیاهرگ های زیر زانو دیده می‌شود.
اگر شک کردید که در پای خود لخته خون دارید، فوراً با پزشک تماس بگیرید. لخته شدن خون در وریدهای نزدیک سطح پوست خطر کمتری دارد. اما لخته شدن خون در وریدهای عمقی پا جدی‌تر است و بیشتر به ریه‌ها می‌رود. پزشک می‌تواند انجام اقداماتی لخته خون را تشخیص دهد.

بله. اقدامات تشخیصی متعددی وجود دارد که پزشکان می‌توانند از آنها برای تشخیص لخته خون در ریه‌ها استفاده کنند. رایج‌ترین این اقدامات عبارتند از:
● آزمایش خون D-dimer: مقدار D-dimer (ماده‌ای در خون) اغلب در افرادی که دچار لخته خون در ریه شده‌اند افزایش می یابد. این آزمایش خون اغلب همراه با سایر اقدامات تشخیصی انجام می‌شود.
● سی‌تی آنژیوگرافی ریه (که CT-PA نیز نامیده می‌شود) – سی‌تی آنژیوگرافی ریه نوعی خاصی از اشعه ایکس است که با استفاده از رایانه آنالیز می‌شود و بصورت تصویر در می‌‎آید. در طی این روش، یک داروی رنگی به رگ شما تزریق می‌شود. این داروی رنگی با استفاده از اشعه ایکس نمایان می‌شود و می‌تواند نشان دهد که آیا رگ‌های خونی مسدود شده‌اند یا خیر.
● اسکن ریه تهویه پرفیوژن (که اسکن VQ نیز نامیده می‌شود) - برای این روش، مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو از را تنفس وارد ریه‌ها می‌شود. همچنین یک داروی رنگی رادیواکتیو به رگ شما تزریق می‌شود. سپس پزشکان به نحوه نمایان شدن این مواد مختلف در اسکن نگاه می‌کنند. اسکن می‌تواند نشان دهد که آیا یک شریان در ریه مسدود شده است یا خیر.
●آنژیوگرافی ریه – برای انجام این اقدام تشخیصی، یک لوله کوچک به نام «کاتتر» در یک ورید بزرگ بدن، معمولاً در پا قرار داده می‌شود. سپس پزشکان به آرامی کاتتر را به سمت قفسه سینه جلو می‌برند تا جایی که وارد رگ‌های خونی اصلی ریه می‌شود. هنگامی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، پزشکان داروی رنگی را تزریق می‌کنند که در عکس اشعه ایکس نمایان می‌شود.

لخته‌های خون در ریه‌ها با داروهایی درمان می‌شوند که از بزرگ‌تر شدن لخته‌ها جلوگیری می‌کنند. این داروها "ضد انعقاد" یا "رقیق کننده خون" نامیده می‌شوند، اگرچه در واقع خون را رقیق نمی‌کنند. برخی به صورت آمپول و برخی دیگر به صورت قرص هستند. اکثر بیماران مبتلا به لخته ریه ابتدا باید در بیمارستان بستری شوند.
اگر دچار لخته ریه بوده‌اید، پزشک یک مورد از این داروها را برای کاهش خطر ابتلای مجدد به لخته در آینده تجویز می‌کند. شما باید دارو را حداقل به مدت 3 ماه (و گاهی اوقات بیشتر) مصرف کنید. برای برخی افراد ابتدا دارویی به نام هپارین تجویز می‌شود که تزریقی است. این درمان تزریقی ممکن است برای چند روز یا بیشتر طول بکشد.
این داروها لخته‌های خون موجود را حل نمی‌کنند، اما از بزرگ شدن آنها جلوگیری می‌کنند. آنها همچنین به جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی جدید کمک می‌کنند. مصرف دارو برای چند ماه مهم است زیرا به بدن شما فرصت می دهد تا لخته قدیمی را حل کند.
داروهای خوراکی (قرص) مختلفی برای پیشگیری و درمان لخته شدن خون استفاده می‌شود. این داروها عبارتند از آپیکسابان، دابیگاتران، ادوکسابان، ریواروکسابان، و وارفارین. هر دارو از نظر دوز، دفعات مصرف، هزینه و نحوه تأثیر رژیم غذایی یا سایر داروها متفاوت است. پزشک شما ممکن است در مورد گزینه‌ها و ترجیحات شما با شما صحبت کند.
اگر پزشکتان یکی از این داروها را تجویز نمود:
● آن را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید - اگر یک نوبت را فراموش کردید، با پزشک خود تماس بگیرید تا بدانید چه کاری باید انجام دهید. هنگام شروع مصرف دارو، باید آزمایش خون انجام دهید. اگر وارفارین مصرف می‌کنید، برای بررسی نحوه لخته شدن خون به آزمایش خون مکرر و منظم نیاز دارید تا مطمئن شوید که دوز صحیح وارفارین را دریافت می‌کنید.
● دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد رژیم غذایی و داروها دنبال کنید - بسته به دارویی که مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد به آنچه مصرف می‌کنید توجه ویژه‌ای داشته باشید. همچنین، برخی از داروهای دیگر نیز می‌توانند بر نحوه عملکرد این داروها تأثیر بگذارند.
● مواظب علائم خونریزی باشید – خونریزی غیرطبیعی عارضه احتمالی تمام داروهایی است که برای پیشگیری و درمان لخته شدن خون استفاده می‌شود. به توجه به این که این داروها سبب جلوگیری از لخته شدن خون می‌شوند، کنترل خونریزی پس از آسیب را برای بدن شما دشوارتر می‌کنند. بنابراین مهم است که سعی کنید از آسیب دیدن خودداری کنید و در صورت مشاهده علائم خونریزی فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
افرادی که نمی‌توانند داروهای پیشگیری و درمان لخته را مصرف کنند، یا کسانی که از داروها بهره کافی نمی برند، می‌توانند درمان متفاوتی دریافت کنند. به این درمان "فیلتر ورید اجوف تحتانی" (همچنین فیلتر IVC) گفته می‌شود. ورید اجوف تحتانی سیاهرگ بزرگی است که خون را از پاها و نیمه پایینی بدن به سمت قلب می برد. فیلترهای IVC به داخل ورید اجوف تحتانی قرار داده می‌شوند و هر لخته بزرگی را که در زیر محل فیلتر تشکیل می‌شود، فیلتر کرده و به دام می اندازند. پزشک شما ممکن است یکی از این فیلترها را برای شما پیشنهاد کند اگر:
● نمی‌توانید با خیال راحت داروی لخته شدن خون مصرف کنید.
● حتی هنگام مصرف داروی لخته شدن خون، برنتان لخته ایجاد می‌کند
● در حین مصرف داروی لخته خون دچار مشکل خونریزی خطرناک می‌شوید
● بیماری شدیدی دارید که آمبولی ریه دیگری می‌تواند برای شما خیلی خطرناک باشد.
در برخی موارد، فرد لخته‌ای دارد که آنقدر شدید است که باعث کاهش فشار خون و حتی شوک می‌شود. (شوک زمانی است که فشار خون خیلی پایین می‌آید و خون کافی به اندام‌ها و بافت‌های بدن نمی‌رسد.) اگر این مساله اتفاق بیفتد، پزشکان برای حل کردن لخته دارویی تجویز می‌کنند که داروی "لخته شکن" نامیده می‌شود. این دارو از طریق یک آنژیوکت (لوله کوچکی که داخل رگ قرار می‌گیرد) بصورت تزریق داخل وریدی تجویز می‌شود. در برخی موارد، پزشکان جراحی را برای برداشتن لخته انجام می‌‌دهند.

بله. گاهی اوقات لخته بدلیل بی‌تحرکی طولانی مدت مثل نشستن طولانی مدت در یک محل ثابت ایجاد می‌شود. برای مثال افرادی که با هواپیما سفرهای طولانی انجام می‌دهند، در معرض خطر لخته شدن خون قرار دارند. شما این موارد را می‌توانید برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول یک پرواز طولانی انجام دهید:
●هر 1 تا 2 ساعت یکبار بایستید و راه بروید
● قبل از سفر سیگار نکشید
● لباس های گشاد و راحت بپوشید
● موقع نشستن وضعیت خود را تغییر دهید و پاها و پاهای خود را اغلب حرکت دهید
● مایعات فراوان بنوشید
● جوراب‌های محکم تا زانو بپوشید
● از مصرف الکل و داروهایی که باعث خواب‌آلودگی شما می‌شوند خودداری کنید، زیرا می‌توانند توانایی شما را برای حرکت مختل کنند